De sleutel tot een gelukkig en liefdevol leven

We jagen continu van alles na: een geweldige relatie, een inspirerende baan, erkenning, een vitaal lichaam, fijne vrienden, mooie kleding, een iPhone en uiteindelijk liefde en geluk. We dragen een ‘als… dan ben ik gelukkig’ gevoel met ons mee. Heel zelden voelen we ons volledig tevreden, aangezien alles went en er in de chaos onvermijdelijk van alles misgaat. Wat als ik je nu vertel dat wat je najaagt (een geweldige relatie, een inspirerende baan et cetera) je niet gaat brengen wat je zoekt? Dit is een pittige stelling, dus ik roep de hulp in van twee mensen die mij de afgelopen jaren erg hebben geïnspireerd: Eckhart Tolle en Jan Geurtz. Als ik gelijk heb, rest de vraag: wat gaat jou dan wel brengen wat je zoekt?

Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst eens kijken naar wie ‘jij’ dan bent. Misschien lees je dit met een frons, maar ik vraag je deze ideeën een kans te geven – het is de moeite waard 🙂

Wie ben je werkelijk?

Eckhart Tolle (1948) leefde tot zijn dertigste in een toestand van bijna onophoudelijke angst, afgewisseld met perioden van suïcidale depressiviteit. ‘Ik kan niet meer met mezelf leven,’ dacht hij op een gegeven moment. Maar… wie is die ‘ik’ eigenlijk, die niet met ‘mij’ kan leven!? Misschien is die ‘ik’ echt en die ‘mij’ niet echt? Door dit inzicht was Eckhart plotseling geheel bij bewustzijn. In de vijf maanden daarna leefde hij in een ononderbroken staat van diepe vrede en gelukzaligheid. Hij wist dat hij niets kon doen om iets toe te voegen aan wat hij al had.

Ik zie veel overlap tussen de ideeën van Tolle en Geurtz (1950). Ook Geurtz zat flink in de knoop met zichzelf. Hij had last van verslavingen en belandde in een scheiding. Tientallen jaren heeft hij zich verdiept in het Tibetaans boeddhisme. Ook hij ontdekte het allesomvattende bewustzijn dat je lichaam, je gedachtes, je emoties en de omgeving omvat. Ook Jan ervoer dat hij niet Jan is, maar de spiegel waarin alles (je lichaam, je gedachtes, je emoties, de omgeving) reflecteert. Door gedachtes als ‘ik kan niet zonder hem of haar!’ veel ‘echt waar’-heid toe te kennen, ontstaat lijden. Door te ervaren dat jij je gedachtes en emoties niet bent, eindigt het lijden.

Mogelijk lijden we dus doordat we denken dat we onze gedachtes, emoties en identiteit zijn. Dit is nog erg abstract… hoe leidt dit concreet tot lijden?

De leegte in ons is een bodemloze put

De gedachte uit de inleiding ‘als… dan ben ik gelukkig’ illustreert een gevoel van onvolkomenheid of leegte – net als de gedachte ‘ik kan niet zonder hem of haar!’. Blijkbaar denk je dat je nu niet ‘heel’ bent. Tolle:

“…het diepgewortelde besef van ontoereikendheid of onvolkomenheid, van niet heel te zijn. Bij sommige mensen is dat bewust, bij andere onbewust. Als het bewust is, manifesteert het zich door het ondermijnende en voortdurende gevoel niet waardig of niet goed genoeg te zijn. Als het onbewust is, voel je het alleen indirect als een intens hunkeren, verlangen en nodig hebben. In beide gevallen beginnen mensen aan een dwangmatige jacht gericht op het bevredigen van het ego en dingen waarmee ze zich kunnen identificeren om dat gat dat ze in hun binnenste voelen te dichten. Dus streven ze naar bezit geld, succes, macht, erkenning of een speciale relatie; vooral omdat ze zich dan beter kunnen voelen, zich completer kunnen voelen. Maar ook als ze dat alles bereiken, komen ze al snel tot de ontdekking dat het gat er nog steeds is, dat het een bodemloze put is.”

Kortom: we denken dat we allerlei zaken na moeten jagen, alleen kunnen we de leegte daarmee slechts tijdelijk opvullen. We blijven de leegte voelen en lijden. Tenzij je je droomvrouw of -man ontmoet!

Zelfs je geliefde kan de leegte niet opvullen

Hoe zou je je voelen wanneer je vriend(in) vreemdgaat een week nadat je bent ontslagen? De meeste mensen zouden dan een pijnlijke leegte ervaren.

Jan Geurtz schrijft in dit licht over ons negatieve zelfbeeld: ‘ik ben niet… mooi genoeg, goed genoeg, slim genoeg et cetera. Die pijn voelen we dan. Dit illusoire zelfbeeld bouwen we van jongs af aan op, waarna we leven met een leegte die door niets permanent op te vullen blijkt. Je zal het bijvoorbeeld nooit winnen van het negatieve zelfbeeld ‘ik ben niet mooi genoeg’ via een obsessieve focus op je uiterlijk en erkenning.

Een leuke partner kan de leegte tijdelijk toedekken, wat heerlijk voelt. De liefde kan in het begin vaak vrijuit stromen. Hierdoor ontstaat het risico dat je afhankelijk wordt van die persoon; je raakt verslaafd. Die afhankelijkheid maakt dat je gek gedrag gaat vertonen en dat de relatie mogelijk stukloopt. Je reageert bijvoorbeeld telkens op een vervelende, bezitterige manier wanneer je partner geen zin heeft om langs te komen, of wanneer je partner interesse toont in iemand anders. Paradoxaal genoeg is het op een gegeven moment juist je geliefde die jou een leeg gevoel geeft. Maar een nieuwe gedachte schiet te hulp: ‘als ik mijn nieuwe geliefde ontmoet, dan ben ik gelukkig!’. Uiteindelijk blijkt ook een geliefde de leegte niet op te kunnen vullen.

Onze identiteit kan de leegte niet opvullen

Misschien reageerde je schouderophalend bij het lezen van de vorige paragraaf. Niet iedereen heeft last van afhankelijkheid in de liefde. Er zijn echter ook andere manieren om de leegte op te vullen. Tolle:

“De meest voorkomende identificaties van het ego zijn die met bezit, het werk dat je doet, sociale status en erkenning, kennis en opleiding, lichamelijke verschijning, speciale vermogens, relaties, geschiedenis van jezelf en van je familie, geloof en vaak ook politieke, nationalistische, raciale, religieuze en andere collectieve identificaties. Maar jij bent niets van dat alles. Vind je dit beangstigend? Of is het een opluchting om dit te weten? Al deze dingen moet je vroeg of laat loslaten. Misschien vind je het nu nog moeilijk dat te geloven, en ik vraag je ook beslist niet te geloven dat je identiteit niet in deze dingen te vinden is. Je weet gewoon op een dag dat het waar is. Je weet het op zijn laatst als je de dood voelt naderen. De dood betekent dat alles van je wordt afgenomen dat je niet bent. Het geheim van het leven is ‘te sterven voor je dood’, en dan tot de ontdekking te komen dat de dood niet bestaat.”

Ook Geurtz schreef tijdens zijn leven al: “dat sterven is zo vervelend niet”. Met sterven bedoelt hij jezelf (Piet, Lara, Sanne) en de leegte die je ervaart, loslaten’.

Wat brengt jou naar waar je wil zijn?

We willen allemaal geluk en liefde voelen. Kan dit ook zonder het na te jagen en zonder continue teleurstelling? Misschien wel:

1. Leef in het nu

Ga om te beginnen je gedachtes minder serieus nemen. Alle lijden komt voort uit het denken. Volgens je gedachtes zijn verleden en toekomst heel belangrijk. Je denkt bijvoorbeeld ‘over een week geef ik de spannendste presentatie van mijn leven’ en omdat je die gedachte veel ‘echt waar’-heid toekent, volgt er een beknellende emotie en fysiek ongemak. ‘Wat als ik de mist in ga?’ Die gedachtes kan je niet tegenhouden, maar probeer ze te zien in plaats van je er fel tegen te verzetten. Ze zijn niet waar, ze zijn niet wie je bent. ‘Ik ben niet goed genoeg’ – dat is niet waar. Wanneer je wel denkt dat dit waar is, voel je een heftige emotie en door die emotie ga je nog meer geloven dat je gedachte waar is. Ga weer leven in dit moment en geef je over aan wat is. Tolle:

“…door heel diep te beseffen dat het huidige moment alles is wat je ooit zult hebben. Maak van het Nu het belangrijkste aandachtspunt van je leven. Terwijl je vroeger in de tijd verbleef en af en toe een uitstapje maakte naar het Nu, maak je van het Nu je woonplaats en maak je af en toe een uitstapje naar verleden en toekomst als dat nodig is voor de praktische kant van je levenssituatie. Zeg altijd ja tegen het huidige moment. Wat kan er zinlozer of krankzinniger zijn dan je innerlijk te verzetten tegen wat er al is? Wat kan er krankzinniger zijn dan verzet tegen het leven zelf, dat er nu is en altijd nu blijft? Geef je over aan wat is. Zeg ja tegen het leven, en let er dan eens op hoe het leven plotseling voor je begint te werken, terwijl het je eerder tegenwerkte.”

2. Verleg je focus van buiten naar binnen

Door erkenning te zoeken bij anderen houd je de illusie van afhankelijkheid in stand. Typhoon: “Jan Geurtz leert je van jezelf te houden”. Hij helpt je om niet tot destructief gedrag over te gaan wanneer je bijvoorbeeld denkt (en gelooft) ‘ik kan niet zonder hem of haar!’. Jan schrijft bijvoorbeeld:

“Mis je de nabijheid van je geliefde? Omhels dan die nabijheid en laat je geliefde los. Wees zo jezelf nabij.” En: “Smacht je naar je geliefde, naar herstel van hoe het was? Het is eigenlijk toegedekte angst waar je naar terugverlangt. Is dat echt wat je wilt?”

Ga het idee dat je de leegte niet kunt vullen met zaken buiten je dus werkelijk leven. Dit gaat natuurlijk allemaal nog regelmatig ‘mis’ (bij mij althans) en dat is oké. Sta jezelf toe om mens te zijn. Het gaat er hier meer om dat je je afvraagt of de ladder die je aan het beklimmen bent tegen de juiste muur staat 🙂

Wat is wél belangrijk in het leven?

Suggereer ik dat je lichaam, werk, vrienden en geliefde niet belangrijk zijn? Dat al het ‘aardse’ er niet toe doet? Absoluut niet! Ik suggereer dat de mooiste dingen in het leven het verstand te boven gaan. Dat we de oneindigheid kunnen ervaren in de eindigheid van onszelf en alles om ons heen. Dat je niet buiten jezelf hoeft te zoeken en niet in de toekomst of het verleden. Tolle:

“Je beseft dat alle dingen die echt belangrijk zijn – schoonheid, liefde, creativiteit, vreugde, innerlijke vrede – uit iets voortkomen dat het verstand te boven gaat.” Dat ‘iets’ is het bewustzijn dat weet dat ‘jij’ denkt en voelt. Wanneer je daar weer contact mee maakt en (jezelf) durft los te laten, ervaar je dat er verder eigenlijk niets na te jagen valt.

Lees hier deel 2 van een sleutel tot een gelukkig en liefdevol leven.