Het is leuk om bezig te zijn met je persoonlijke groei. In de ochtenden mediteren, koud douchen, je gedachtes uitdagen, je cirkel van invloed vergroten… Maar soms loop je vast, bijvoorbeeld in eenzaamheid of een andere blokkade waar je maar niet vanaf komt. Die blokkades kunnen zijn ontstaan door vergeten herinneringen, pijnlijke gebeurtenissen en traumatische ervaringen. Brainspotting is erop gericht die blokkades weg te nemen.
Hieronder geef ik een introductie van brainspotting: wat is het, hoe werkt het, is het wetenschappelijk bewezen en wat zijn de ervaringen?
Brainspotting therapie: wat is dat?
Brainspotting is een therapeutische methode, die gebruik maakt van het gezichtsveld om bronnen van emotionele en lichamelijke pijn, trauma, dissociatie en andere complexe symptomen te verwerken en uiteindelijk los te laten. Het is een individuele therapievorm die in 2003 is ontstaan vanuit EMDR.
De ‘ontdekker’ van brainspotting is David Grand. Tijdens een EMDR-sessie met een professionele kunstschaatsster merkte hij dat ze vaak naar één punt keek. Later noemde hij die plek de ‘brainspot’.
David Grand hield zijn vinger precies op die plek, en plotseling kwamen er allerlei vergeten herinneringen bij de vrouw omhoog. De volgende dag voelde ze zich een stuk beter; haar kunstschaatssessies verliepen moeiteloos. Ze had iets losgelaten.
Trauma’s en herinneringen worden opgeslagen in je lijf en je brein. Door naar specifieke punten te kijken, kun je dit activeren en loslaten. De nadruk ligt tijdens een sessie niet zozeer op denken en praten, maar meer op het bewerkstelligen van een neurofysiologische reactie. Dat maakt de therapie geschikt voor mensen die niet graag praten, of juist overmatig rationeel met hun problemen omgaan.
Is het onzin?
Je mag je terecht afvragen waarom het kijken naar een bepaald punt iets zou kunnen bewerkstelligen. Om dit inzichtelijker te maken, kun je eens opletten waar jij naar kijkt wanneer je nadenkt, dagdroomt, met iemand in gesprek bent, of een pijnlijke emotie voelt. Mensen blijken onbewust bepaalde richtingen op te kijken, zeker wanneer ze een herinneringen uit het verleden proberen te blokkeren of verwerken (waarover hieronder meer).
Let maar eens op: wanneer je je iets probeert voor te stellen, dan kijk je naar boven. Wanneer je aan het voelen bent, kijk je naar onderen. Voelen gaat makkelijker wanneer je naar onderen kijkt.
Mensen die iets ergs hebben meegemaakt, staren vaak uit het raam. Maar omdat ze geen erge pijn willen ervaren – dus uit zelfbescherming – stoppen ze hier onbewust mee. Zo activeren ze de oude pijn niet, en kunnen ze het niet verwerken.
Tijdens brainspotting komen herinneringen omhoog, en het idee is dat de lading eraf gaat. Je activeert oude pijn in je emotionele brein, waar je nu op een andere manier op kunt reageren, in de aanwezigheid van een therapeut. Je kunt bijvoorbeeld iets anders zeggen of doen. Je brein accepteert dat nieuwe gedrag. Het sleutelwoord hier is ‘de-conditionering’.
Voor wie is het geschikt?
Brainspotting lijkt effectief bij lichamelijke en psychische aandoeningen. We weten dat het lichaam en de geest sterk met elkaar verbonden zijn, zoals ik toelichtte in het artikel over piekeren en stress. Door te de-conditioneren kunnen je op beide vlakken stappen vooruit maken.
Brainspotting is onder andere geschikt bij:
- posttraumatische stress;
- fantoompijn;
- gegeneraliseerde angststoornis;
- dwangklachten;
- alsnog afscheid nemen van een geliefde;
- verslavingen.
Brainspotting kan ook worden ingezet om hulpbronnen te versterken, zoals rustgevende gevoelens of fijne emoties.
Brainspotting is een goede keuze wanneer je moeite hebt met het verwoorden van je problemen, of wanneer je last hebt van emoties waarvan je de oorsprong niet begrijpt.
Is brainspotting evidence based?
Brainspotting is ontstaan vanuit het idee dat ‘waar we kijken van invloed is op hoe we ons voelen’. De therapievorm wordt al toegepast, maar er is nog geen totale wetenschappelijke onderbouwing.
Voor EMDR is momenteel meer wetenschappelijke onderbouwing voorhanden. Deze therapievorm werd echter 15 jaar eerder ontdekt.
Brainspotting ervaringen
Mensen die brainspotting hebben ondergaan vertellen dat ze plotseling onwillekeurig reflexmatig bewogen, dat ze het warm kregen, of wat pijn voelden in hun lijf.
Naast deze sensaties geven patiënten aan dat ze zich na de sessies wat positiever voelen: ze denken positievere gedachten.
Nare herinneringen kunnen je onbewust het gevoel geven dat je niet goed genoeg bent. Van daaruit kunnen gedachtes ontstaan als:
- Ik kan het niet;
- ik mag geen fouten maken;
- ik moet conflicten uit de weg gaan;
- ik ben tot last.
Sommige deelnemers ervaarden dat ze na de sessies minder last hadden van deze gedachtes. Dit zijn echter de succesverhalen. Er zijn waarschijnlijk ook mensen bij wie de therapievorm niet ‘aanslaat’.
Verschil tussen brainspotting en EMDR
Eye Movement Desensitization & Reprocessing (EMDR) is een bekende therapievorm. Enkele overeenkomsten met brainspotting zijn:
- gericht op trauma;
- werken met de ogen;
- de focus ligt niet op praten en denken;
- gericht op diepgewortelde blokkades.
Er zijn echter ook een aantal verschillen:
- EMDR heeft een strak protocol;
- brainspotting heeft geen protocol;
- bij brainspotting ligt de nadruk op het lijf in plaats van gedachtes, het emotionele brein wordt actief;
- bij EMDR zijn specifieke trauma’s of herinneringen nodig, bij brainspotting is dat niet nodig.
Conclusie
Brainspotting is geschikt voor alle leeftijden. Het is een manier van behandelen die zich laat integreren in – en combineren met andere psychotherapeutische en lichamelijke behandelmethodes. In tegenstelling tot de benadering body stress release, waar ik wat sceptischer over ben, ben ik enthousiast over de potentie van deze therapievorm.
