Hoogsensitief persoon of HSP (Highly Sensitive Person) is een term uit de psychologie die in 1996 werd geïntroduceerd door psychotherapeute en universitair docente dr. Elaine N. Aron. Pakweg 15 tot 20% van de mensheid heeft deze karaktereigenschap.
Hoogsensitieve personen zijn mensen die geboren zijn met de eigenschap veel dingen op te merken in hun omgeving en diep te reflecteren alvorens te handelen – in vergelijking met degenen die minder opmerken en snel en impulsief handelen.
Allerlei vage klachten, zoals stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en vermoeidheid kunnen samengaan met hoogsensitiviteit. Voordat we ons gaan verdiepen in deze vaak onbegrepen karaktereigenschap, is het goed om te achterhalen of je überhaupt hoogsensitief bent.
Ben jij hoogsensitief?
Aangezien hoogsensitiviteit geen stoornis of aandoening is, is het lastig vast te stellen of je hoogsensitief bent. De meest gebruikte hsp test om erachter te komen of je hoogsensitief bent, is de zelfrapportage vragenlijst van dr. Elaine Aron uit haar boek: Hoog sensitieve personen. Deze Zelfrapportagetest is wetenschappelijk onderbouwd.
Persoonlijk vind ik het belangrijker dat je zelf nagaat of je je herkent in de kwalitatieve omschrijving van hoogsensitiviteit (zie hieronder).
De test
Je kunt hieronder zelf je antwoorden tellen.
| nr. | Vraag | Ja | Nee |
| 1 | Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving. | ||
| 2 | Ik word beïnvloed door stemmingen van anderen. | ||
| 3 | Ik ben nogal gevoelig voor pijn. | ||
| 4 | Tijdens drukke dagen merk ik dat ik behoefte heb om me terug te trekken op een plek waar ik ongestoord alleen kan zijn. | ||
| 5 | Ik ben gevoelig voor de effecten van cafeïne. | ||
| 6 | Ik raak gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes. | ||
| 7 | Ik heb een rijke complexe innerlijke belevingswereld. | ||
| 8 | Ik voel mij niet op mijn gemak bij harde geluiden. | ||
| 9 | Ik kan diep ontroerd raken door kunst of muziek. | ||
| 10 | Ik ben heel ordelijk. | ||
| 11 | Ik schrik gemakkelijk. | ||
| 12 | Ik voel me opgejaagd als ik veel moet doen in korte tijd. | ||
| 13 | Ik raak geïrriteerd als mensen proberen me te veel dingen tegelijk te laten doen. | ||
| 14 | Ik doe erg mijn best te voorkomen dat ik fouten maak of dingen vergeet. | ||
| 15 | Ik kijk uit principe niet naar gewelddadige films of tv-shows. | ||
| 16 | Ik voel me ongemakkelijk als er om mij heen veel gebeurt. | ||
| 17 | Veranderingen in mijn leven brengen mij van mijn stuk. | ||
| 18 | Ik heb een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en geniet daarvan. | ||
| 19 | Het vermijden van situaties die me van streek maken heeft bij mij een hoge prioriteit. | ||
| 20 | Als kind werd ik door mijn ouders of leraren gevoelig of verlegen gevonden. | ||
| 21 | Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen, weet ik meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen. | ||
| 22 | Als ik erge honger heb heeft dat sterke invloed op mijn concentratievermogen of mijn humeur. | ||
| 23 | Als ik met iemand moet wedijveren of op mijn vingers word gekeken, word ik zo nerveus dat mijn prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk. |
Tel de vragen die jij met ‘Ja’ hebt beantwoord bij elkaar op. Als je veertien of meer vragen met ‘Ja’ hebt beantwoord, dan ben je hoogstwaarschijnlijk hoogsensitief. Bij twaalf of meer vragen met ‘Ja’ ben je waarschijnlijk hoogsensitief.
Psychologische testen zijn echter nooit volledig accuraat. Daarnaast is er een probleem met deze test: hij is gericht op mensen die niet goed met hun hoogsensitiviteit om weten te gaan. Waar het hier vooral om gaat, is dat je je herkent in onderstaande omschrijving van hoogsensitiviteit.
Een kwalitatieve omschrijving van hoogsensitiviteit
Hoogsensitieve personen hebben zich gedurende hun leven vaak ‘anders’ of soms zelfs ‘gek’ gevoeld, aangezien ze eerder overprikkeld raken dan de gemiddelde mens. Geluiden komen hard binnen; muziek raakt; je huilt snel(ler); je ziet, hoort, ruikt en voelt veel – details die anderen missen; je hebt sneller last van huidirritaties; na een ‘dag vol prikkels’ wil je graag alleen zijn en bijkomen; de mensen om je heen noemen je soms misplaatst schattig of verlegen.
Als hsp’er voel je stemmingen en emoties snel aan; je maakt je snel zorgen en bent empathisch; ook heb je de neiging om naar mensen die buiten de groep vallen te trekken; je hebt moeite met veranderingen en je houdt niet van verrassingen; het kost je extra tijd om aan nieuwe situaties en omgevingen te wennen en je staat niet graag in het middelpunt.
Je bent een snelle leerling, zeer fantasierijk en creatief; je hebt een scherpzinnig gevoel voor humor en stelt veel en diepzinnige vragen; je presteert het best als anderen niet op je vingers kijken.
Nadenken over levensvragen en een sterke interesse in mystiek en alles wat daarbij hoort, is niet ongewoon. Daarnaast houd je als hsp’er van stilte, rust en de natuur.
Als kind (of baby) had je vaak intense dromen; in vreemde omgevingen en wanneer je overprikkeld was, kwam je maar moeilijk in slaap; je begon dan te huilen en wist je even geen raad met jezelf.
Aan bovenstaande omschrijving is niks zweverig of gek. Deze kenmerken zijn goed te verklaren, wanneer je begrijpt wat hoogsensitiviteit is.
We kunnen de eigenschappen van hsp’ers volgens Elaine Aron samenvatten onder het acroniem DOES:
Depth of processing: situaties worden in het sensitieve brein dieper en complexer verwerkt. Dit zorgt voor een sterke intuïtie.
Overstimulation: hsp’ers zijn sneller overprikkeld. Wat als een te sterke prikkel wordt ervaren, verschilt per persoon, maar alle hsp’ers hebben soms last van een overprikkeld brein.
Emotional reactivity and empathy: hsp’ers voelen zich sterk verbonden met kunst, muziek, theater, natuur, dieren, verhalen en boeken. Hsp’ers geven daarnaast veel om anderen, soms te veel.
Sensing the subtle: hsp’ers kunnen details opmerken die anderen mogelijk missen.
Inmiddels blijkt het acroniem DOES niet helemaal te kloppen. De D van diepgaande verwerking blijkt het centrale concept te zijn.
Herken je jezelf in bovenstaande omschrijving? Scoor je hoog op de test? Dan zou je weleens kunnen beschikken over een sensitiever zenuwstelsel, wat zowel voor– als nadelen met zich meebrengt.
Het wordt tijd om te ontdekken wat er allemaal komt kijken bij de bijzondere eigenschap van hoogsensitiviteit. De blogs op deze website gaan je daarbij helpen!
