Een geestelijk verzorger, dat klinkt wel heel ouderwets. Toch is dit een beroepsgroep die vandaag de dag nog steeds bestaat, en zelfs steeds populairder en relevanter wordt. Een geestelijk verzorger biedt ondersteuning bij zingeving en levensvragen; bij uitstek een terrein waar mensen er steeds meer alleen voor lijken te staan. In dit stuk lees je wat de kracht van een geestelijk verzorger is, wie hij kan helpen, en waar je zelf een geestelijk verzorger in kunt schakelen.
Wat is een geestelijk verzorger?
Een geestelijk verzorger biedt begeleiding bij zingeving en levensvragen. Zijn cliënt heeft een vrijplaats om over zijn leven te praten, wat wil zeggen dat er vertrouwelijk met de informatie om wordt gegaan; daarnaast mag iedereen die behoefte heeft aan geestelijke verzorging hier gebruik van maken. Het is een vrije, toegankelijke en veilige plek waar je met iemand kunt spreken.
Geestelijk verzorgers werken vanuit verschillende levensbeschouwingen en religies, waaronder het boeddhisme, hindoeïsme, humanisme, jodendom, katholicisme, de Islam of het protestantisme. De geestelijk verzorger kan inspiratie putten uit die persoonlijke bron. Ik ben een humanistisch geestelijk verzorger, wat wil zeggen dat ik mensen zelf laat bepalen hoe zij op een authentieke manier zin willen geven aan hun bestaan.
Waar werken geestelijk verzorgers?
De werkvelden van de geestelijke verzorging zijn in ontwikkeling. Er zijn een aantal belangrijke werkvelden te benoemen:
- Defensie
- Politie
- Justitie
- Psychiatrie
- Verpleeg- en verzorgingstehuizen
- Revalidatie
- Mensen met een beperking
- Jeugdzorg
- Ziekenhuizen
- Sinds 2019 meer aandacht voor gv in de thuissituatie
Wanneer is een geestelijk verzorger een juiste keuze?
Een geestelijk verzorger biedt uitkomst wanneer levensvragen opkomen. Dat gebeurt voornamelijk bij indringende of bijzondere gebeurtenissen zoals ziekte, dood, geboorte en huwelijk. De eerste twee zijn voorbeelden van verlieservaringen, gedurende welke je kunt twijfelen aan de zin van het leven. Wie ben je wanneer je een deel van jezelf verliest? Hierover kan je met een geestelijk verzorger in gesprek gaan.
Geestelijke verzorging is een goede keuze bij ‘waarom’ vragen. Waarom overkomt mij dit? Waarom is iemand overleden? Waarom heb ik een burn-out gekregen? Het zijn ‘trage vragen’ waar niet direct een antwoord voor beschikbaar is.
Wat doet een geestelijk verzorger?
De basis van de geestelijke verzorging is dat de geestelijk verzorger er gewoon is. Hij luistert aandachtig, leeft mee en is oprecht en open in zijn communicatie. Door zich te verplaatsen in de ervaring van de ander, kan hij meedenken en meezoeken naar mogelijke richtingen en betekenissen.
Dat klinkt abstract, maar het is wel iets wat mensen goed kan doen. Denk bijvoorbeeld aan een diploma-uitreiking. Vaak vindt er een ceremonie plaats en zo kunnen mensen gemakkelijk betekenis geven aan die bijzondere gebeurtenis. Je mag daadwerkelijk een diploma in ontvangst nemen en er volgt applaus. Zo hebben wij in de praktijk uiting gegeven aan iets abstracts als het behalen van een studie.
In het geval van persoonlijke ervaringen kun je betekenis geven met taal. Zo kun je metaforen gebruiken om je situatie te duiden. De gv’er kan bijvoorbeeld aangeven dat het voelt alsof de persoon naar wie hij luistert zich op een kruispunt bevindt. De wegen gaan ieder een compleet andere richting uit, en aan de horizon kan je nog net de verschillende landschappen zien.
Dan nu concreet, wat doet een geestelijk verzorger:
- Individuele gesprekken
- Groepsgesprekken
- Rituelen begeleiden
- Bezinningsbijeenkomsten
- Moreel beraad (ethische casuïstiek)
De begeleiding richt zich steeds weer op zingeving en levensvragen.
Hoe werkt een geestelijk verzorger?
Hoe begeleid je iemand bij zingeving en levensvragen? Het is hierbij vooral een zoektocht naar kracht en inspiratie. Wat inspireert deze persoon? Waar put hij hoop uit? Zijn dit bepaalde voorbeeldfiguren, zoals de Dalai Lama, Lebron James, Steve Jobs, Mark Rutte of zijn opa? Hoe hangt dit samen met iemands unieke levensverhaal? Ook kan een geestelijk verzorger onderzoeken welke waarden voor iemand belangrijk zijn. Misschien hecht iemand veel waarde aan compassie, net als zijn ‘voorbeeldfiguur’ de Dalai Lama. Zo’n waarde kan richtinggevend zijn.
Iemands levensbeschouwelijk achtergrond kan ook een bron van kracht en inspiratie zijn. Dan kan een religie zijn, maar ook het humanisme kan inspireren. Binnen het humanisme wordt er vanuit gegaan dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het geven van betekenis aan hun leven; ieder mens is waardevol en uniek en moet de kans krijgen iets van zijn leven te maken.
Een gv’er kan ook kracht en inspiratie ‘aanbieden’ in de vorm van bijvoorbeeld meditatie of verhalen. Samen kun je zoeken naar de vorm die het beste past.
Het verschil met andere begeleiders
Een geestelijk verzorger is eigenlijk geen klassieke zorgverlener. Je hoeft niet ziek te zijn om gebruik te maken van de begeleiding. En het doel van het gesprek is ook niet om jou ‘beter te maken’. Waar een psycholoog zich meer richt op levensproblemen, richt een gv’er zich op levensvragen. Hij is niet aan het ‘behandelen’. Het gaat om de ervaring nu en niet zozeer om doelgericht naar iets toe te werken.
In dit duidelijke overzicht zie je wat de verschillen zijn tussen geestelijke verzorging, maatschappelijk werk en psychiatrie.
Conclusie
Een geestelijk verzorger biedt aan ieder mens een luisterend oor, en dat is iets heel waardevols. Samen kunnen mensen namelijk meer dragen. Je hebt vast zelf weleens ervaren dat de aanwezigheid van iemand soms al genoeg is.
Ik hoorde iemand de geestelijk verzorger weleens een ‘professionele vriend’ noemen, en daar kan ik me zeker in vinden. Vrienden en familieleden staan soms net te dichtbij – en daardoor kan het lastig zijn volledig open en eerlijk te zijn. Bij de geestelijk verzorger kan dat altijd. Hier vind je er een bij jou in de buurt.
