Wanneer je echt naar je ervaring van jouw leven kijkt, vallen een aantal dingen op:
- Je ervaart alleen het hier en nu. Je leven is een tijdelijke ervaring van het hier en nu; een tijdelijke ervaring van kleuren, geuren en geluiden. Ga maar eens na wat je nu ervaart.
- Alles wat we ervaren in het hier en nu, komt en gaat. Het verandert, het stroomt, elk moment is een andere. Golven van geluiden, gedachtes, emoties en ontmoetingen komen en gaan en verandering is de enige constante.
- We hebben als mensheid complexe ideeën ontwikkeld over welke golfjes welkome gasten zijn en welke golfjes vervelend zijn. Maar ook: welke golfjes cool zijn en welke schaamtevol. Wat betreft onze directe ervaring van dit moment geloven we bijvoorbeeld dat eenzaamheid slecht is en geluk goed; het geluid van een snelweg is slecht en het geluid van tjilpende vogeltjes is goed. Wat betreft ons leven als geheel (wat alleen maar een idee in ons hoofd is; je kunt het niet vasthouden) geloven we dat een mooier huis goed is en een scheiding slecht; een goedbetaalde baan is goed en ontslag is slecht. Zo is het!
- Deze ideeën over goede en slechte golven verschillen van persoon tot persoon. Volgens Margot is het goed om in de natuur te leven en zo min mogelijk te werken. Volgens Harry is het goed om je nuttig te maken bij een groot bedrijf. Volgens Patricia is verdriet slecht en volgens Herman is verdriet goed. Wie heeft er gelijk?
- Op een dieper niveau (waarover later meer) denk ik dat niemand gelijk heeft. Belangrijker is het gevolg van ons continue oordelen over onze ervaring van het leven nu: mensen worden managers van hun leven. Ik wil een beetje minder verdriet en eenzaamheid en een beetje meer status en erkenning. Oké – toegegeven – op het diepste niveau wil ik meer liefde voelen, of eenheid. Ik wil minder rusteloosheid voelen en meer… geluk. We maken het hier en nu “even” ondergeschikt aan ons grotere plan: meer van A, B en C ervaren en minder van D, E en F. Meer ontspanning, vakantie en zingeving en minder stress, verdriet en pijn.
- Ondertussen stroomt het leven van alle mensen door. Margot probeert A en E te ervaren en Frank verlangt naar B en F. Het leven roept frustratie op want het leven lijkt te stromen zoals het zelf wil. Margot neemt B van Frank af en Frank krijgt alleen F. Verdomme!
- Wanneer we door de ogen van frustratie naar het leven gaan kijken, zien we het leven niet meer. We ervaren en waarderen de golven niet meer. Onze plannen (gedachtes) worden complexer en onze hoop op iets beters groeit. Maar het leven blijft frustreren: je ontmoet mensen die je niet begrijpen, mensen geven je geen kans, je raakt wéér geblesseerd, de kraan begint te lekken – het gaat maar door!
- Maar zijn dit niet gewoon (onvermijdelijke) veranderingen? Ervaar je de niet te stoppen continue stroom aan veranderingen?
Het zijn onze ideeën over de golven die een golf goed of slecht maken. Wanneer je je ideeën over verdriet of eenzaamheid (even) loslaat en in je lichaam voelt wat je voelt – is dat grote concept ineens niet meer dan een sensatie die je kunt voelen in je lichaam; een sensatie die je tot in detail zou kunnen beschrijven.
In plaats daarvan kiezen we vaak de rol van de manager. We wijzen naar onze eenzaamheid en denken… dit hoort er niet, dat weet ik zeker. Hoe komen we hier vanaf? We kijken naar onze omgeving, zoekend, bevragend, fronsend. Wie of wat kan mij van dit gevoel afhelpen? We zetten wat lijntjes uit, wegen onze formuleringen, we doen aan damage control, we schrijven een plan, we liegen naar onszelf en anderen.
Een kunstenaar (toegegeven – die komen er in vele soorten) zou zich richten op haar ervaring. Wat hebben we hier? Ik huil. Tranen stromen over mijn wangen en ze smaken zout. De kunstenaar blijft bij wat er is, voelt en onderzoekt. Wat als ik deze sensaties ‘omarm’? Wat als ik ze omschrijf, of ze probeer uit te vergroten? De kunstenaar verwelkomt de golven.
Het valt me steeds meer op: we wensen elkaar overal “succes”. Die gewoonte is denk ik ontstaan vanuit de prestatiesamenleving. Ik wens jou succes – met jouw plannen, met wie je probeert te zijn en wat je probeert te bereiken. Succes met het bereiken van jouw perfecte werkelijkheid. Succes met je date. Soms is het onze lucky day en de golven zijn precies zoals we vonden dat ze moesten zijn. Eindelijk word ik beloond! Een dag later is het weer anders; je faalt.
Maar is de ‘beloning’ niet altijd hier? Is je beloning niet het feit dat je hier als bewust wezen tevoorschijn bent gekomen? Dat je als bewust wezen alle golven kunt ervaren – de grassprieten, je spieren, de ogen van anderen, muziek, wat dan ook? Zijn de ogenschijnlijk ‘moeilijke’ golven niet ook welkom? Omdat ze ons vaak wijzen op een diepere waarheid? Eenzaamheid, verdriet, angst en woede zijn er niet om jou weg te houden van een goed leven of om jou te frustreren. Ze zijn het leven zelf en wijzen naar een diepere werkelijkheid: alles stroomt en alles is verbonden.
De kunstenaar verkent: wat wil je me vertellen – rusteloosheid, eenzaamheid? Hoe kan ik vorm aan jou geven? Hoe kan ik je eer aan doen? De kunstenaar straalt uit: je bent welkom. En we voelen de oceaan stromen, om ons heen en door ons heen. De golven bewegen ons en brengen ons in vervoering. Ze laten ons het leven proeven. Een leven dat niet gemanaged wil worden – of kan worden. Het is het leven dat ten volle ervaren wil worden. Inclusief onze beperkende ideeën over het leven. Inclusief de pijn dat je leven tijdelijk is.
Intussen managen we er in de maatschappij druk op los. En misschien is dat nu ook nog nodig. Juist het menselijk streven naar bepaalde golfjes zorgt voor veel ellende. Piet wil meer geld, net als Janneke. Saar wil meer liefde voelen maar krijgt het niet – iedereen is druk. Piet kan haar wat liefde geven, maar niet genoeg. Saar gaat vreemd en Piet’s hart doet pijn. Hij pleegt fraude en drinkt een fles whisky leeg. Ondertussen schrijft Janneke aan haar eerste roman. Ze is een beginnend schrijver en het boek is slecht; niemand kijkt er naar om. Ze voelt zich depressief en zoekt haar heil bij Piet, en bij de whisky.
Op maatschappelijk niveau zorgen we voor hulplijnen: slachtofferhulp, ambulante zorg, psychotherapie vanuit de basisverzekering, regels over de hoogte van stoepen, regels over hoe je te gedragen in de bijstand, regels over goede zorg. Dit is niet goed of fout, het is eerder een cirkel. Een cirkel waarin de manager de manager managed. Meer van dit, dus minder van dit en meer van dit… Meer controle en meer schijnveiligheid en een versterking van de illusie van de dualiteit van goed en slecht. Want ben je het niet met me eens dat Saar’s verlangen naar meer liefde goed noch slecht is? Het is een ervaring die ze kan ervaren en verkennen.
De ervaring fluistert: kun je jezelf liefhebben? Kun je dit moment liefhebben? Begin je kunstwerk hier.
Geschreven als een kunstenaar. ❤