Lieve God,
Als u bestaat, kunt u ons dan komen helpen? Het lukt de mensheid niet zo goed om vrede te vinden op deze mooie groenblauwe planeet. We hebben haast, werken hard, consumeren veel en we jagen driftig op geluk. Ondertussen heeft de aarde het zwaar te verduren. En zij niet alleen.
Ik ben mateloos geïnteresseerd in mensen. Laatst las ik iets zorgwekkends: dat het aantal zelfdodingen sinds de Tweede Wereldoorlog met 60 procent is gestegen (dat las ik in een artikel van een bekende krant, de New York Times, 24 maart 2014: Is the world more depressed?). Volgens de World Health Organization beroven nu elk jaar wereldwijd bijna een miljoen mensen zichzelf van het leven. Dat doet me pijn. Hoe kan het dat het leven voor velen ondraaglijk is geworden?
Ik ging op onderzoek uit. Heeft u toevallig kennis genomen van de studie Residents of poor nations have a greater sense of meaning in life than residents of wealthy nations (Oishi & Diener, 2013)? De onderzoekers die deze veel te lange titel bedachten, stelden vragen aan 140 duizend mensen uit 132 landen. Ze ontdekten dat mensen in rijke landen meer geluk (‘life satisfaction’) ervaren, maar minder betekenis dan mensen in armere landen. In armere landen als Togo en Niger ervaren mensen juist meer betekenis, maar minder geluk (zie Smith, 2017, pp. 30-32).
Is een van de grote problemen van deze tijd dat we in het Westen een gebrek aan betekenis ervaren? Dat we in van alles en nog wat zijn gaan geloven, alleen niet meer in u? Dat we ons afgescheiden voelen van onszelf, andere mensen en de natuur? Beroven daardoor zoveel mensen zichzelf van het leven? En vinden we het daardoor zo lastig om wat minder hard te werken en minder te consumeren, omdat we ons blind blijven staren op geluk en prestaties? Naast problemen van armoede en ongelijkheid, ligt hierin misschien ook een deel van ‘het antwoord’?
Ik legde de vragen naast me neer en ging wat lezen. In het boekje ‘De Kleine Prins’ van Antoine de Saint-Exupéry werd ik getroffen door een uitspraak: “Enkel met het hart kun je echt zien. Het wezenlijke is onzichtbaar voor het oog.” Dat is wat mij te doen staat, wist ik.
Wat is dat wezenlijke? Het hart wijst de weg, maar ik voel het niet.
Als u bestaat, kunt u ons dan komen helpen? Kunt u ons meer inzicht geven in het probleem en de oplossing? U bent toch alwetend?
Ik kijk uit naar uw antwoord. Juist nu alles verandert, kunnen we wel een beetje houvast gebruiken.
Liefs,
Jos
Lieve Jos,
Ook al schrijf je dit antwoord zelf, dat wil niet zeggen dat ik niet besta. Ik ben de inspiratie van waaruit jij deze brief schrijft.
Als ik je brief zo lees, voel ik dat je wel wat hulp kunt gebruiken. Dus bij deze!
De afgelopen miljoenen jaren is er veel veranderd. Planeten, zonnen en manen vonden hun banen rondom elkaar en toen ontstonden jullie tussen de sterren. Alles is nog steeds in volle vaart aan het veranderen. Bijzonder hè?
Je vraagt naar het probleem en de oplossing. Vooruit, laten we beginnen bij ‘het probleem’, zoals jij het noemt.
Je mist iets wezenlijks en daarin ben je niet alleen. Nu verras ik je misschien, maar dat gevoel van gemis komt in essentie voort uit je verslaving aan denken, en die verslaving deel je met alle mensen. Dát is het probleem, en dat moet ik natuurlijk wat beter uitleggen.
Het hier en nu is een prachtig iets – het bruisende bestaan op die mooie groenblauwe planeet van jullie – maar het denken is te druk met zich zorgen maken over verleden en toekomst. Het denken deelt fenomenen op in hokjes: goed, slecht, te veel, te weinig, ik, jij, groot, klein. Gedachtes ‘versluieren’ de volmaaktheid van de realiteit.
Ik gun het je dat je weer gaat genieten van de kosmos zoals ze is.
Laten we bij het probleem blijven, want ik zie je denken: de kosmos is nu helemaal niet volmaakt. We hebben te maken met een klimaatcrisis, covid en die toename van suïcide waar je over schrijft. Dat klopt, dat lijkt verre van volmaakt, maar we mogen onszelf best afvragen hoe we die situatie kunnen verbeteren, en waar ze haar oorsprong vindt.
Naarmate het menselijk brein groeide in complexiteit, werd de leefwereld van mensen complexer. Ik vond het fascinerend om te aanschouwen: de technologieën die jullie uitvonden, de producten, de gebouwen, de bedrijven, het financiële systeem, de slimme telefoons, het hele gebeuren. Inmiddels is het tekort hiervan voelbaar: mensen zijn groepsdieren, ze voelen zich goed wanneer ze zich met elkaar kunnen verbinden. Alleen denken mensen momenteel dat ze elkaar moeten beconcurreren op een door henzelf gecreëerde complexe, eenzame en soms uitzichtloze weg naar succes en geluk.
Het denken creëert een uiterlijke werkelijkheid waarin mensen zich niet thuis voelen. We – sorry, ik bedoel jullie – zijn gaan geloven dat het hier en nu slechts een middel is tot een belangrijker doel. Jullie zijn gaan geloven dat jullie het hier en nu een beetje mogen verwaarlozen met het oog op een ‘betere’ toekomst.
Mensen proberen bijzonder te zijn en beconcurreren en beoordelen elkaar, omdat ze denken dat dat zo hoort. Hierdoor zijn ze minder om elkaar gaan geven; ze hebben het te druk met andere dingen. Al die preoccupaties vinden hun wortels in de gedachtes die dagelijks in jullie opkomen. Jullie denken dat dit is hoe het hoort, zo is het gewoon.
Laten we ons nu richten op de oplossing, zoals jij het noemt. Die is gelegen in jullie minder identificeren met opkomende gedachtes, zodat jullie de misvatting dat het hier en nu een middel tot een doel is een beetje los kunnen laten. Het hier en nu op deze planeet is een wonder. Het hier en nu is een doel op zich, al hoeven we eigenlijk niet eens van ‘een doel’ te spreken.
Het hier en nu zie je met je hart, wanneer je even wat minder denkt. Wanneer je met je hart kijkt in plaats van met je hoofd, dan ervaar je eenheid. Ik vrees dat ik dit ook wat beter uit moet leggen?
Het maakt niet zoveel uit of je in mij gelooft of niet; maar dat mensen verlangen naar een verbinding met iets wezenlijks, daar heb je helemaal gelijk in. Het wezenlijke is nu direct te ervaren, door ‘te kijken met je hart’.
Ik zie mensen als kwasten of muziekinstrumenten die van hun leven iets moois kunnen maken; een schilderij, een muziekstuk. Ze schrijven hun bestaan in sterrenstof en geven de kosmos gestalte. Dat is soms lastig, want inderdaad, er is een klimaatcrisis, covid… Maar toch, ieder mens is een wezenlijk onderdeel van het grotere geheel. Ze is een onderdeel van de rivier.
Vul je geest met verwondering voor het feit dat je onderdeel uitmaakt van de kosmos, dat je bestaat te midden van en als onderdeel van bomen, regendruppels, sterren, licht en lucht. Dat is een wonder en dat is meer dan genoeg. Het hoeft niet sneller of beter, lekkerder of indrukwekkender. Dat geldt voor jou en voor de persoon naast je.
Wanneer genoeg mensen weer met de stroming mee gaan bewegen, dan gaat de rivier vanzelf minder hard kolken. We hebben genoeg, er is genoeg, het is tijd om te stoppen met forceren en toe-eigenen. Het is een paradox.
De aarde draait al vele jaren dezelfde rondjes om haar as en laat ons, jullie, alle uithoeken van de kosmos zien. Toch vliegen mensen de hele wereld over op zoek naar het wezenlijke, terwijl dat wezenlijke er altijd is in de wonderbaarlijke energie van het hier en nu.
Ik ontken niet dat jullie situatie op aarde lastig is en dat er oplossingen nodig zijn. De meest wezenlijke vraag die ik je kan stellen is: kunnen mensen de identificatie met hun gedachtes loslaten? De meeste problemen zouden dan sneller opgelost kunnen worden, want de meeste problemen vinden hun oorsprong in het hoofd.
Alles is aan het veranderen, zo is het altijd. Blijf in die continue stroom van verandering in verbinding met het wezenlijke, de onveranderlijke bron die er altijd voor je is.
Wees moedig, heb lief, of zoals Gandhi zei: “be the change you want to see in the world”. Ik weet het, ik ben een wandelend cliché, ik ben God, maar ik heb mijn best voor je gedaan.
Vergeet je mijn naam niet onder de brief te zetten? Want hoewel jij mij bent, wil ik ook weleens wat credits.
Liefs,
God
Bron
Smith, E.E. (2017). De kracht van betekenis. Ten Have
