Jaren geleden volgde ik de minor psychomotorische therapie in Amsterdam. Een van de vakken ging over de verschillende soorten (psycho)therapie, waarvoor we een interessant boek lazen: Current Psychotherapies. Een inzicht uit dat boek is dat een ‘rake zin’ iemand zijn hele leven bij kan blijven en van grote waarde kan zijn. Ik ben het daar mee eens en ik heb dit zelf ook meermalen ervaren, zowel bij vrienden als bij een therapeut. In dit artikel deel ik daarom de zinnen die mij het meeste geholpen hebben; de zinnen die me zijn bijgebleven. Ten eerste omdat de zinnen jou wellicht ook inspireren en ten tweede om je aan het denken te zetten: wat zijn jóuw zinnen?
“Je moet ook af en toe de boog ontspannen.”
Een vriend van mij, Caspar, zei dit een keer als algemene opmerking. Het was niet eens bedoeld als persoonlijk advies. Een vergelijkbare uitspraak is die van Joop Zoetemelk: “de Tour win je in bed.” Beide uitspraken gaan natuurlijk over het belang van rust en ontspanning. Ik denk dat deze uitspraken me zijn bijgebleven vanwege hun beeldende kracht.
“Het doet me pijn om te zien dat het je niet lukt om niets te doen.”
Dit was een uitspraak van een andere vriend van mij, Sukanto. Hier ging het wel om een persoonlijke boodschap. Hoewel hij zijn uitspraak verder niet echt toelichtte, heb ik er nog lang – ik denk enkele jaren, en nu nog steeds – over nagedacht. En pas toen ik filmpjes begon te maken voor YouTube en mezelf terug kon zien, begon ik in te zien wat hij zo ongeveer bedoelde. Ik wilde mij zo ontzettend graag beter voelen en een andere levenssituatie bereiken, dat ik maar bleef werken, doen, denken en forceren. Het laatste wat ik wilde, was me overgeven aan hoe het nu is. Dit blijft een uitdaging; dat geef ik gerust toe.
(Dat het moeilijk is voor mensen om niets te doen, kan iets te maken hebben met trauma, en met de prestatiemaatschappij. Ten eerste kan rust nemen gevaarlijk aanvoelen, vanwege negatieve ervaringen uit het verleden. Ten tweede geeft de prestatiemaatschappij ons het gevoel dat we onze waarde als mens moeten verdienen in onze uitingen van productiviteit).
“Blijkbaar is dit niet het juiste moment.”
Ik weet het, dit klinkt wel als een hele simpele uitspraak, maar toch heeft deze mij geholpen. Het is een uitspraak van Benjamin, een vriend van me. Ik vertelde hem dat ik heel graag wat werk wilde verrichten op de computer, maar dat het gewoon niet wilde lukken. Ik raakte uitgeput en kreeg het werk maar niet gedaan. Toen ik dit aan hem vertelde en mijn frustratie en weerstand met hem deelde, reageerde hij enigszins nuchter, door uit te leggen dat dit misschien niet het juiste moment is om dit te doen. Misschien is later op de middag een beter moment, of misschien volgende week of volgende maand. Het is een valkuil om dingen te zwart-wit te zien: nu of nooit.
“Je mag er zijn.”
Ik was op een retraite van Jan Geurtz in Frankrijk, toen een vrouw dit tegen me zei. Zo op het eerste gezicht een cliché-uitspraak, maar als ik de context erbij vertel, wordt het duidelijk. Ik lag uit de rusten op een bankje in de ruimte waar Jan Geurtz zijn verhalen vertelde. Ik zag dat er twee vrouwen binnenkwamen die normaal op dit bankje naar Jan Geurtz luisterden en mijn spontane reactie was om snel overeind te komen om ruimte voor ze te maken en zelfs om op te staan en ergens anders heen te gaan. Eén van de vrouwen keek me vriendelijk aan en zei toen met de enige nadruk: “je mag er zijn.” Ik weet wat ze bedoelde: “ook jij mag ruimte innemen.” In eerste instantie vond ik het een stomme opmerking – een te algemene uitspraak – maar later zag ik dat ze gelijk had, dat ze het goed had gezien.
“Maak van verveling je beste vriend.”
Het spijt, me maar hier citeer ik mezelf. Enkele jaren geleden schreef ik een artikel met deze titel. Ik sta er nog steeds helemaal achter. Ik denk dat verveling een nuttige ervaring is. In een wereld vol prikkels en verantwoordelijkheden is er altijd het risico dat je overweldigd raakt, dat het teveel is. Verveling kan een mooi tegenwicht bieden. Het is in deze tijd ongebruikelijk om drie kwartier uit het raam te staren naar wat bomen, maar ik weet dat dat juist erg goed voor je is. Je brein heeft de kans om ervaringen te verwerken, en er zal vanzelf iets op komen wat je werkelijk wil doen, waar je vervolgens ook meer van kunt genieten.
“Als, als, als – daar kan ik niets mee.”
Ik heb ooit een traject gelopen bij een psychotherapeut. Terwijl ik aan het vertellen was, viel het op dat ik vaak het woordje ‘als’ gebruikte. “Ja maar, als ik nu dit of dat was, ik nu hier was, als dit niet gebeurd was, ik nu daar was, als ik me nu zo zou voelen, als ik nu eens dit zou hebben…” Op een gegeven moment reageerde de therapeut hierop. Hij gaf aan dat hij er niet zoveel mee kon, omdat het niet over de werkelijkheid ging. Wat heb je aan een uitspraak als “Ja, maar als ik minder gevoelig was?” Hij zei steeds: “dit is hoe het is, dit is hoe je het doet.” Ik kan niet zeggen dat de uitspraak mijn leven heeft veranderd, maar het helpt me wel om dichter bij de realiteit te blijven, om te erkennen hoe het werkelijk is en mijn leven hierop in te richten.
“Live a little.”
Ik was op exchange in Australië, toen een vriend uit Canada dit tegen me zei. Als ik het me goed herinner was er die avond een feest en wilde ik op de campus blijven, omdat het me wat veel leek. “Live a little,” zei hij met een sprankeling in zijn ogen. Het is uiteraard belangrijk om je grenzen te respecteren en om rustig aan te doen, maar het is zonde wanneer we hierin doorschieten. We zijn allemaal tijdelijk op aarde en uiteindelijk laat je ook dit lichaam achter. Je mag dus best een keer een biertje teveel drinken, de zon op zien komen na lange nacht of dansen tot je knieën scheef staan. Veel mensen schieten hierin door, maar er zijn ook mensen die deze kans laten lopen.
Afsluitende gedachtes
Is een van bovenstaande zinnen ook op jou van toepassing? Heeft iemand weleens iets tegen jou gezegd wat je is bijgebleven?
