Heb je geen fijne liefdesrelatie? Geeft je werk je geen vervulling? Voel je je niet thuis in je huis? Of hapert je gezondheid en kan je daardoor niet de dingen doen die je wil doen? De lijst is lang, maar het thema is duidelijk: de meeste mensen zijn in meer of mindere mate ontevreden over hun leven. En dat is pijnlijk. Hieronder onderzoek ik hoe je je hier op een prettige manier toe kunt verhouden.
Spanning aan de oppervlakte
Een logische reactie op gemis is weerstand. Die weerstand is tweeledig: ‘diep van binnen’ voel je zware emoties, zoals eenzaamheid, verdriet, hopeloosheid en woede. ‘Aan de oppervlakte’ voel je spanning, weerstand en ‘geblokkeerd zijn’. De laatste staat vaak het meest op de voorgrond en op basis van die spanning kun je – heel menselijk – allerlei niet helpend coping gedrag gaan vertonen.
Niet helpend coping gedrag
Met niet helpend coping gedrag doel ik op niet helpende coping mechanismen. Zo zijn er de veelvoorkomende verslavingen: je proberen te verliezen in drukke televisieprogramma’s, alcohol drinken, de smartphone… Niet helpende coping mechanismen zijn ook zaken als piekeren en controledrang.
Dit is herkenbaar omdat we er allemaal mee te maken hebben. En het is oké!
Tegelijk voel je wellicht de wens om je prettiger te voelen, ook middenin een leven waar je je niet helemaal prettig bij voelt.
Helpende reacties op weerstand
Voordat ik inga op helpende reacties op weerstand wil ik benadrukken dat we onszelf mogen toestaan om mens te zijn. Het is oké om ‘de fout in te gaan’. Het leven is oneerlijk en vaak ook lastig en dat hoef je niet te ontkennen. Dit is een verkenning wat je op die lastige momenten kunt doen.
Wanneer je de oppervlakkige spanning voelt, is dat een signaal dat er waarschijnlijk emoties zijn die je niet wilt voelen. Die emoties kunnen gekoppeld zijn aan intense (in je onderbewuste opgeslagen) ervaringen uit het verleden, dus het is logisch dat je eerste impuls is om te vermijden; en misschien is dat nu ook het enige wat voor jou mogelijk is.
In plaats van het direct aanzetten van de televisie kun je ook proberen ergens te gaan zitten om een geleide meditatie te doen. De RAIN meditatie van Tara Brach is een goede keuze. Die meditatie activeert in vier stappen (en soms in slechts tien minuten) gevoelens van zelfcompassie. Het is vaak al genoeg om de fysieke sensaties van spanning op te merken, er nieuwsgierig bij te blijven. Er is een goede kans dat je plotseling de pijnlijke emotie voelt die je niet wilde voelen. Deze heeft nu de kans om te ontladen. Erken het: dit is moeilijk, dit doet pijn. Of misschien voel je alleen de fysieke spanning, ook dat is oké.
Hoe het voelen van emoties kan helpen
Het kan zijn dat je na deze oefening alsnog de televisie aanzet, maar nu vanuit een andere energie. Eerst deed je het omdat je gespannen was en iets niet wilde voelen. Het is dan moeilijk om te genieten. Na de oefening zet je de televisie misschien aan omdat je voelt dat je zin hebt in iets leuks, je erkent je huidige situatie en kiest bewust voor wat afleiding. Wellicht voel je wat meer ontspanning in je lijf en slaap je die nacht ook iets beter.
Bovendien is er iets aan het licht gekomen: het is nu helderder wat je mist in je leven. De leuke feestjes; lang kunnen hardlopen; een geliefde; je gelukkig voelen; erkenning krijgen; succesvol zijn – wat dan ook. Leuk en aardig, denk je nu misschien, maar ik ben nog geen steek verder!?
Terug naar het televisie voorbeeld: die vrijdagavond zat je er mogelijk net iets meer ontspannen bij, dus je hebt wel degelijk een stap gemaakt. Iets in jou voelt zich gezien en je kunt dat deel bemoedigd toespreken: ik gun jou deze dingen, ik gun jou gevoelens van vrijheid en geluk, en ik ga proberen dit voor je te realiseren, in kleine stapjes.
Het realiseren van een fijner leven
Laten we visualiseren dat we op een pad lopen op weg naar een fijner leven. Als zelfvervullende voorspelling kan dat denk ik nooit kwaad.
Ook hier zijn er twee manieren om dit pad te bewandelen. Vanuit de hierboven genoemde spanning en weerstand, wat tot uiting kan komen in over je grenzen gaan, doen alsof, pleasen, forceren, uitgeput raken, niet authentiek zijn, teleurstelling etc.
Een tweede manier van doen is een actieve vorm van overgave. Tijdens de meditatie heb je kunnen zien hoe het nu werkelijk met je is en wat je mist in je leven. Je hebt een realistisch beeld van je huidige situatie en daarbij hoort ook het realistische beeld dat je dit niet in een dag op kunt lossen. Wie gaat woelen in drijfzand zakt dieper en dieper weg.
Een gevoel van overgave kun je voelen wanneer je ervaart dat je op een bepaalt niveau al oké bent. Vanuit zelfcompassie (zie de RAIN oefening van Tara Brach) kun je voelen dat je goed genoeg bent zoals je bent, ook al heb je pech gehad of wil iets alsmaar niet lukken. De zelfcompassievolle energie kijkt vol liefde en mededogen naar de scherpe randjes van het leven. Vanuit die ogen kunnen we onszelf alles gunnen, ook – vooral – in dit moment. Hoe kun je jezelf nu al iets (kleins) gunnen?
Helpender coping mechanismen ontwaken langzaam
Misschien voel je spontaan dat je een wandeling wil maken door het bos. Of krijg je zin om even te dansen. Wil je op je bank slaan? Een brief schrijven aan een vriend? Al deze spontane kleine uitingen van verlangen zijn kleine stapjes naar een fijn(er) leven. Ze staan in verbinding met de moeilijke emoties die je diep van binnen voelt en ze zijn een vorm van zelfzorg en overgave ten opzichte van je huidige situatie.
Door de jaren heen ben ik gaan inzien dat persoonlijke groei vaak neerkomt op een paradox. Ook hier is een prettiger leven waarschijnlijk dichterbij wanneer je je huidige situatie omarmt; ermee leert leven. Dat kan frustrerend en pijnlijk zijn, want je wil waarschijnlijk al jaren niets liever dan weer voluit leven. Toch heb je die mogelijkheid altijd, alleen misschien niet in de mate zoals je die nu voor ogen hebt.
Conclusie
Het idee dat je je leven in no time om kunt gooien, is een valkuil, want zó maakbaar is het leven niet. Het is moedig wanneer je je huidige situatie volledig onder ogen durft te komen, zodat je erop kunt reageren op een manier die passend en helpend is. Uiteraard gaat dat regelmatig mis, dat geldt voor iedereen. Keer daarna weer terug naar de lastige emoties en luister naar ze; wat willen ze op dit moment van jou? Wat wil je woede, je verdriet, je eenzaamheid? Kun je daar nu al een klein beetje aan tegemoetkomen, niet vanuit spanning maar vanuit overgave? Wellicht willen die emoties alleen maar gevoeld worden. Ik hoor je, ik zie je, ik ga mijn best doen om voor je te zorgen. Wat er vervolgens gebeurt, ligt nog open. Ik zou zeggen: laat je verrassen!
