GGZ-traject

Jos Nierop

Twijfel je of de GGZ jou kan helpen? Lees deze helpende overwegingen

Therapie, Zelfcompassie

Ieder mens krijgt in haar leven te maken met interne en externe uitdagingen. Wanneer de (interne) uitdagingen zo groot zijn dat je je leven niet meer op een prettige manier kunt leven, dan is behandeling of therapie soms nodig en helpend. Er zijn echter allerlei redenen waardoor je weerstand kunt voelen tegen het zoeken en ontvangen van hulp. In dit artikel onderzoek ik deze redenen en wil ik een aantal in mijn ogen helpende perspectieven aandragen.

Waarom voelen mensen weerstand ten opzichte van een GGZ-traject?

Ik denk dat sommige mensen een onprettig gevoel krijgen bij het ‘betreden’ van een GGZ-traject, omdat dit ten onrechte het gevoel kan oproepen dat het helemaal mis aan het gaan is met je. Een overtuiging kan zijn: ‘ik kan het blijkbaar zelf niet meer, andere mensen gaan het nu voor me oplossen’. Maar ook: ‘als ik me nóg meer ga focussen op mijn problemen, dan word ik erg somber.’ En: ‘ja maar wat als dit ook niet helpt, dan voel ik me daarna écht hopeloos…’ Nog een overtuiging: ‘mijn klachten zijn niet ernstig genoeg, ik los het zelf wel op’.

Helpen deze overtuigingen?

Ik kan het blijkbaar zelf niet meer, andere mensen gaan het nu voor me oplossen.Dit is geen helpende overtuiging. Jij bent uiteindelijk degene die veranderingen gaat realiseren in je leven. Je kunt het betreden van een GGZ-traject zien als een zeer effectieve stap op dat pad. Je kiest ervoor om hulp in te schakelen van professionals, die weten wat in veel gevallen werkt. Die kennis en ervaring ga je benutten. Wat niet voor je werkt, dat laat je daar.
Als ik me nóg meer ga focussen op mijn problemen, dan word ik erg somber.Het is een normale impuls om je lijden uit de weg te willen gaan. Daarom vermijden sociaal angstige mensen spannende situaties… En daarom zoek veel mensen hun heil in verslavingen. Het omgekeerde is waar: wanneer jij dapper durft te kijken naar waar je momenteel mee worstelt, dan kun je er iets mee doen. Dat is confronterend, maar het is de weg vooruit. Groeipijn. Bovendien is er bij veel GGZ-instellingen het inzicht gegroeid dat het belangrijk is om ook te focussen op de kracht en de dromen van mensen. ACT therapie is een mooi voorbeeld van zo’n benadering.
Ja maar wat als dit ook niet helpt, dan voel ik me daarna écht hopeloos.Het alles-of-niets denken is een verschijningsvorm van een angstig denkpatroon en het is vaak incorrect. Er zijn veel mensen die eerst een basis-GGZ traject hebben geprobeerd, daarna bijvoorbeeld een Gestalt-therapeut, een lichaamsgerichte therapeut en daarna een specialistisch GGZ-traject. Steeds hebben ze weer wat inzichten en ervaringen opgedaan die ze verder helpen. De kans is zéér groot dat je iets nuttigs mee kunt nemen uit een traject.
Mijn klachten zijn niet ernstig genoeg, ik los het zelf wel op.Neem je huidige situatie en je eigen leven serieus. Gaat het lekker in werk, de liefde, qua gezondheid en in vriendschappen? Voel je je tevreden en voelt je leven zinvol? Kun je ontspannen? Dan is er inderdaad niet zo veel aan de hand. Maar als het je echt niet lukt om prettig te werken, wanneer je steeds maar weer vastloopt in de liefde etc., dan mag je erkennen dat dat enorm onprettig voor je is, en je neemt jezelf serieus door daar hulp bij te zoeken.

Maak contact met je toekomstige zelf

Wellicht kijk je nu anders naar het aangaan van een GGZ-traject? Er is nog een oefening die je kunt proberen om je kijk op dit alles eens door elkaar te schudden.

Visualiseer je toekomstige zelf, de persoon die je in essentie bent en de persoon die je dan ook hoopt te gaan belichamen in de toekomst. Ik heb een plaatje van deze persoon gevonden op Google en heb deze geprint, zodat ik er daadwerkelijk naar kan kijken.

Laat deze man of vrouw je compassievol in de ogen kijken. Welk advies voel of hoor je met betrekking tot je twijfels over een GGZ-traject?

Toen ik naar de oudere man keek, kreeg ik de volgende inzichten:

  • Niemand gaat je ‘redden’, zo werkt de GGZ niet. Jij past de ervaringen en kennis die je tijdens de gesprekken opdoet toe in je eigen leven.
  • Til er niet te zwaar aan, het is gewoon therapie, waar je wat nieuwe inzichten op kunt doen en vaardigheden kunt ontwikkelen. Je staat er dan even niet helemaal alleen voor. Mensen denken met je mee.
  • Stap er autonoom en authentiek in; blijf geloven in je eigen wijsheid en verwelkom de extra inzichten die deze professionals hebben opgedaan in hun opleidingen. Zie het traject als een waardevolle stap in je leven.
  • De stap naar een GGZ-behandeling is een stap ‘omhoog’ richting herstel, niet een stap ‘omlaag’ richting het mislukken van je leven. De behandeling is een tussenstap. Het is tijdelijk.

Ik zag iets van humor en compassie in de ogen van de man. Hij zag dat ik te zwaar tilde aan het idee van een GGZ-traject. Vergeet je eigen wijsheid niet! – leek hij te zeggen. En daarmee bedoelt hij niet dat ik het allemaal alleen moet doen, maar juist dat ik mezelf wat hulp mag gunnen.

Kritiek op de GGZ

Uiteraard is de GGZ maar één manier om om te gaan met mentale en emotionele uitdagingen. Hoewel de GGZ continu in ontwikkeling is, wordt er nog wel veel geopereerd vanuit het medisch model. Je mag best kritisch zijn jegens die manier van werken. Mensen zijn uitermate complex en het reduceren van wat we allemaal ervaren tot een aantal ziektebeelden is reductionistisch. Máár: als het goed is gebruiken ervaren psychologen deze ziektebeelden slechts als richtlijn of houvast, en gaan ze vervolgens met jou als mens aan de slag.

Til vooral niet te zwaar aan het label wat je hebt gekregen (‘sociale angst’, ‘paniekstoornis’). Dit zijn geen ziektes zoals fysieke ziektes dat zijn. Het zijn hokjes die behandelaren helpen om gerichte hulp te bieden. Zodat jij er beter mee om leert gaan en uiteindelijk weer echt het leven kan leiden zoals je dat graag zou doen.

Tot nu toe lijk ik behoorlijk positief over de GGZ; ik wil inderdaad dat we de mogelijkheden die er liggen benutten. Weet tegelijk dat het kan voorkomen dat je net niet helemaal op de juiste plek terecht komt; bij een behandelaar of een therapievorm die gewoon niet bij je aansluit. Dat vraagt om wat meer geduld en creativiteit; hopelijk vind je uiteindelijk de plek waar jij je echt geholpen voelt.

Conclusie

Ik denk dat er kansen liggen in het aangaan van een GGZ-traject, mits je er op een autonome en authentieke manier instapt. Ook al behandelen sommige psychologen je als een patiënt, blijf inzien dat je er voor jezelf zit en dat je behoefte hebt aan wat tools en nieuwe ervaringen die je goed op weg helpen. En die zijn daar wel degelijk te vinden!