De afgelopen weken heb je weinig van me gehoord, omdat ik druk was met het schrijven van mijn masterthesis over zingeving bij burn-out. Daarnaast was ik naar de Europese Conferentie Positieve Psychologie in Boedapest, was ik veel aan het hardlopen en mijmerde ik over nieuwe manieren om informatie te delen op dit blog, bijvoorbeeld in de vorm van filmpjes. Tot slot vertel ik graag dat ik zondag voor ruim twee weken naar een Rainbow Gathering ga, een tijdelijke gemeenschap in een bos in Polen waar ‘hippies’ experimenteren met een harmonieuze manier van samenleven. Vanzelfsprekend lijkt het me leuk mijn ervaringen naderhand met je te delen. Nu terug naar de kern: graag neem ik je in vogelvlucht mee door mijn thesis over burn-out. Wat is ‘burn-out’? Hoe voorkom je het?
Wat is burn-out?
We kunnen burn-out zowel begrijpen vanuit een maatschappelijk perspectief, als het gevolg of uiting van een ziekmakende maatschappij, of vanuit een psychologisch perspectief zoals dat grotendeels gebeurt in deze definitie van burn-out:
“Burn-out is een werkgerelateerde aandoening die voorkomt bij werknemers die gedurende een langere periode productief en zonder problemen hebben gewerkt tot de tevredenheid van zichzelf en anderen. Extreme vermoeidheid, controleverlies over emotionele en cognitieve processen én mentaal afstand nemen kunnen gezien worden als de kernelementen van het syndroom. Het mentaal distantiëren kan gezien worden als een disfunctionele poging om verdere uitputting te voorkomen. Deze kernsymptomen worden vergezeld door secundaire symptomen, zoals een depressieve stemming, en door gedragsmatige en psychosomatische spanningsklachten. Burn-out wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een disbalans tussen hoge werkeisen en onvoldoende hulpbronnen. Hulpbronnen zijn zaken als kennis, autonomie, ontplooiingsmogelijkheden en een steunende omgeving (waardering). We kunnen werkgerelateerde (autonomie, performance feedback, sociale steun, een goede relatie met de leidinggevende en coaching) en persoonlijke (optimisme, self-efficacy, stressbestendigheid, eigenwaarde) hulpbronnen onderscheiden (Bakker & Demerouti, 2017). Problemen in de privésfeer of persoonlijke kwetsbaarheden hebben hierbij een faciliterende rol. Uiteindelijk leidt burn-out tot gevoelens van incompetentie en slechtere prestaties op het werk.” [1]
In onderstaand plaatje vind je een overzicht van criteria waarmee je vast zou kunnen stellen of er sprake is van een burn-out:
Uit dit plaatje blijkt dat overspanning een voorstadium is van burn-out.
Voor mijn thesis heb ik tien mensen met een burn-out geïnterviewd, die toen onder behandeling waren bij een psycholoog (burn-out therapie). Welke lessen lichten er op in hun verhalen?
Het ontstaan van een burn-out
Een aantal thema’s kwam naar voren, toen ik de participanten vroeg naar zingeving bij burn-out:
- Pas op met ‘leven voor de toekomst’. Wanneer je gelooft dat straks – als je A, B en C bent of hebt – alles perfect zal zijn, ontstaat er het risico dat je vanuit een hyper-motivatie te hard gaat werken of rennen. Het behalen van het doel gaat dan ten koste van jezelf en het huidige moment; je brandt op.
- Wanneer je andere mensen je waarde als persoon laat bepalen, vergroot dit de kans op burn-out. Je gaat dan namelijk heel veel doen om zo waardering te krijgen van anderen; het moet bovendien allemaal perfect of bijzonder zijn. Wederom kan dit ten koste gaan van jezelf; je energie raakt op. Daarnaast is het zo ook veel lastiger om plezier te beleven aan wat je nu doet.
- Wanneer je jezelf geen erkenning geeft en je jezelf niet waardeert, zal je steeds harder gaan rennen om het gat dat je voelt te vullen met erkenning en waardering van anderen. Toch kunnen zij dit gat niet dichten. De enige optie is te blijven rennen; je brandt op.
- Een keiharde werker kan zich eenzaam gaan voelen. Hij heeft niet meer de energie om zich te verbinden met andere mensen, terwijl dit juist zo belangrijk is voor ons welzijn.
Tijdens een burn-out
Hoe voelt een burn-out eigenlijk?
- De participanten gaven aan te twijfelen aan hun eerdere toekomstvisie. Willen ze nog wel werken? Wat voor werk? Komt het wel goed? Wat moet ik met m’n leven?
- Sommige participanten gaven aan dat ze het moeilijk vonden zich neer te leggen bij hun burn-out (acceptatie). Ze voelden zich waardeloos wanneer ze niets deden. Hierdoor konden ze in eerste instantie niet herstellen.
- Je gedachtes en emoties zijn vaak chaotisch. Het is dan ook lastig structuur aan te brengen in je situatie en je dag. Soms lukt het niet eens boodschappen te doen en hierdoor kun je gaan twijfelen aan je eigen kunnen.
- In eerste instantie kan een burn-out voelen als een persoonlijk falen. Geleidelijk aan kun je gaan ervaren dat het noodzakelijk is dat je goed voor jezelf zorgt; dat je dat net zo verdient als ieder ander. Bij sommigen vraagt een burn-out om een positieve ontwikkeling in de eigen-waarde. De eigen persoon en het eigen lichaam krijgt een hogere prioriteit en ontvangt steeds meer zelfzorg.
Een behandelaar kan je helpen door je te vertellen dat je het waard bent om goed voor te zorgen; dat je nu echt even niets mag gaan doen. Ze kan je ook helpen zicht te krijgen op wat er wel lukt, zodat je langzaamaan wat houvast krijgt.
Zou je graag meer lezen over bovenstaande thema’s – dan kan je eens bladeren door mijn masterthesis over zingeving bij burn-out.
Bronnen
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2017). Job demands-resources theory: Taking stock and looking forward. Journal of Occupational Health Psychology, 22, 3, 273-285.
[1] Desart, S., Schaufeli, W.B., & De Witte, H. (2017). Op zoek naar een nieuwe definitie van burn-out [Blog post]. Geraadpleegd op 13 april 2018 van: https://kuleuvenblogt.be/2017/02/20/op-zoek-naar-een-nieuwe-definitie-van-burn-out, pp. 90-91